Barter Sistemi Nedir?
Barter… Ticaretin ilk ve son terimi olan bir kavramdan bahsediyoruz. Barter sistemi için hem ilk hem de son alış-veriş sisteminin adı demek yanlış olmaz. Değişik, tuhaf bir durum, hem ticaretin en eskisinden hem de en yenisinden söz ediyoruz: Barter sistemi.
M.Ö 9000’li yıllarda Mısır‟da görülen takas yöntemi, insanlarının tarımı ürettikleri mahsulü hayvanları ile değiştirmek istemesi sonucu kurulan bir pazarla başlamıştır.
Bugünkü anlamda temelleri 1930’lu yıllarda atılan barter sistemi, Amerika başta olmak üzere Dünyada çeşitli kıtalarda kendini göstermeye başlamıştır. Japonya ve Avrupa’da da tanınırlığı artan barter sisteminin gelişmesiyle kullanıcı işletme sayısı da artmıştır.
Barter Sistemi ve Para
Barter, iki taraf arasında, para kullanmadan bir mal veya hizmetin başka bir mal veya hizmetle değişimini sağlamak için düzenlenen anlaşmadır.
Bir firmanın satın aldığı mal veya hizmetin bedelini, aynı firmanın ürettiği mal veya hizmetle ödemesinin adı barter dır. Ortak bir pazar olan barter ın kendine has kuralları vardır.
Barter ın Takastan Farkı Nedir ?
Barter, en basit biçimde; iki kişi arasındaki takas işlemi şeklinde tanımlansa da artık günümüzdeki barter sistemi işleyiş biçimiyle takas olmaktan çok farklı bir finansal bir yapı olarak çalışmaktadır.
Barter; birden çok alıcı ve satıcının buluştuğu geniş bir pazar olmadan farklı olarak alıcı ve satıcıları belli kurallar ve yöntemlerle bir araya getiren, alış-veriş ilişkisini düzenleyen, hak ve sorumlulukları belirleyen ve aynı zamanda koruyan bir sistemdir.
Barter sistemini bir takas işlemi olarak tanımlamak gerçeği yansıtmaz. Barter; sağladığı en verimli pazarda alış-veriş yapılmasına fırsat veren, belli özellik ve kriterleri taşıyan kişi ya da kurumların üye olabildiği bir alışveriş kulübü olarak değerlendirilebilir.
Barter, takastan farklı olarak; alıcı ve satıcının en iyi şartlar altında pazar bulup, alış-verişlerini bu pazarda yapmalarına imkan veren, gerekli niteliklere sahip kişi ya da kurumların üye olarak bu sistemden yararlandığı alış-veriş kulübü özelliğini taşımasıdır.
Mala karşılık mal, talebi artık değişerek mala karşılık hizmet de olabilirken, bu işlem sadece iki taraf arasında değil barter ı düzenleyenin oluşturduğu sistemde, üç ayaklı bir masa olarak değerlendirilebilir.
Barter Ticarete Neler Kazandırmaktadır?
Barter, parasız ticaret olma özelliği sayesinde işletme yatırımlarının tamamlanmasını, işletmenin bu giderlerinin karşılanmasını sağlamaktadır.
Barter, atıl kapasite ve stoktaki ürünlerin pazarlanabilmesine de imkan veren bir finans aracı olmanın yanında aynı zamanda bir pazarlama ve satış tekniğidir.
Barter Ekonomik Model midir?
Parasız bir ödeme sistemi olmasıyla çok farklı bir yapıya sahip barter, ekonomik daralmanın yaşandığı dönemlerde işletmelere kolaylık sağlayan alternatif bir ekonomik modeldir. Küreselleşen yeni Dünyanın yapısına uygun bir çözüm seçeneğidir. Para kullanmadan, nakit akışında değişiklik yapmadan talep edilen mal veya hizmetlere sahip olmayı sağlayan Barter, parasız çözüm sunarak işletmelere önemli faydalar sunmaktadır.
Barter Ortak Pazar mıdır?
Barter sistemi içindeki üye işletmelerin karşılıklı arz ve talepleriyle, satın aldığı mal veya hizmetin bedelini, farklı bir mal veya hizmet ile ödeyebildiği ortak bir havuz sistemi olarak tanımlayabileceğimiz barter, işletmelerin arz ve taleplerinin aynı zamanda karşılandığı ortak bir pazardır.
Barter da Faiz Var mıdır?
Barter sistemine üye işletmelerin finansman temini arayışlarına alternatif olan barter sistemi, işletmenin satışa sunduğu mal veya hizmetin maliyetinin minimize edilmesini sağlayan bir çıkış yoludur.
Finansman yöntemlerinden farklı şekilde mal veya hizmetin maliyetini minimuma indiren bir yöntem olarak karşımıza çıkan barter, mal veya hizmet ihtiyacını karşılayan paranın zamanla artan maliyetini faizle değil paranın zamanla artan maliyetini faizle değil, ödemenin mal veya hizmetle yapılmasına fırsat veren bir kurtarıcıdır, barter sistemi bir faiz savardır.
Barter sistemi çerçevesinde buluşan alıcı ve satıcı üye işletmeler, talep ettikleri mal ya da hizmetin tedarikinde faiz yüküne katlanmak zorunda değildir.
İşletmeler ihtiyaç duydukları mal ya da hizmeti kredi kullanarak tedarik ettiklerinde, kullandıkları kredi tutarı kadar faiz yüküne katlanmak zorunda kalırken buna karşılık barter'ın yapısında faiz yoktur.
Barter Neden Tercih Edilmektedir?
Bu anlamda barter sisteminin daha çok alternatif bir finansal çözümle birlikte stok yönetiminde etkin biçimde kullanılmaktadır. Sadece finans arayışına etkili bir alternatif çözümden de öteye giden barter, aynı zamanda geniş pazarlara ulaşma imkanı da oluşturmaktadır.
IRTA Nedir?
Barter organizasyonunu yönlendirmek, tanınırlığını arttırmak, kaliteli ve nitelikli bir hizmet standardı oluşturabilmek adına 31 Ağustos 1979’da ABD’de IRTA (International Reciprocal Trade Association); kurulmuştur. Türkiye’nin de yer aldığı otuzdan fazla ülkede hizmet vermektedir.
IRTA’nın Amaçları Nelerdir ?
Küresel modern ticaret ve takas endüstrisini evrensel standartlara ulaştırarak, yapacağı düzenlemelerle ve etik kurallarıyla süreci yönetmek, Kamu, medya ve devlet kurumlarına barter ı modern bir ticaret şekli olarak tanıtmak,
Üyelerinin büyümesini ve karlılığını artırmak için modern ticaret ve barter ın en iyi uygulamalarını paylaşmak, Endüstriyi etkileyen yasalarda, hükümet düzenlemelerinde değişiklikler yaparak, modern ticaret ve takas endüstrisini geleceğe yönlendirmek,
Endüstri üyeleri arasında karşılıklı destek, fikir ve bilgi alışverişiyle dünya çapında modern ticaret ve barter genişlemesini teşvik etmek.
Dünya’da Barter Sistemi Nasıl Kullanılıyor ?
ABD’de barter sistemiyle mal ve hizmet arz ve talebinde bulunan üye işletmeler, diğer ülkelerden farklı biçimde, barter sisteminden mal veya hizmet aldığında borçlu kaldığı süre için faiz ödemektedir. Barter sistemine üye işletmelerden üyelik için aidatla birlikte yapılan her alış-veriş işlemi için nakit olarak %5-12 arasında farklılık gösteren tutarda komisyon alınmaktadır. Bugün çok önemli bir sektör haline gelen, her geçen gün de giderek genişleyen barter uygulamasını dünya genelinde yaklaşık 800.000 civarında işletme kullanmaktadır. Barter sistemi, ağırlıklı olarak medya, sanayi, turizm, emlak gibi farklı sektörlerde tercih edilmektedir.
Avrupa’da Barter Nasıl Başlamıştır?
Avrupa ilk barter organizasyon şirketi İsviçre‟de WIR-Barter organizasyonu ismiyle 1934 yılında kurulmuştur. Ekonominin en zor zamanlarında İsviçre‟de ekonomik bir çevre kooperatifi şeklinde örgütlenen bu barter organizasyonu kısa zamanda başarıya ulaşmıştır. Bugün WIR-Barter organizasyonu hala dünyanın en eski ve en başarılı barter sistemidir.
Japonya’da Barter Nasıl Yapılıyor?
Japonya’da çok değişik bir barter organizasyonu vardır. Sayıları az ama finansal açıdan oldukça güçlü barter şirketleri, üyelerine geniş mal ve hizmet alternatifleri sunmaktadır. Sadece mal ve hizmet takası değil; yönetim, teknoloji, pazarlama gibi konularda üye işletmelere yardım etmektedir.
Çin Barterı Nasıl Uyguluyor?
Çin, barter sistemini en etkin kullanan ülkelerden biridir. Çin, Afrika’da işletmeleri vasıtasıyla tedarikini sağladığı maden ve doğal kaynaklarına karşılık altyapı, yol, baraj ve inşaat işleri yaparak borcunu ödemektedir.
Türkiye’de Barter Sistemi Nasıl Kullanılıyor?
Türkiye’de işletmelerin barter sistemini kullanım amaçları çok fazladır. Barter sistemi üyesi işletmeler çalışanlarına dağıttıkları barter çeki sayesinde faizsiz kredi ile ihtiyaçlarını karşılamaktadır.
Türkiye’de barter sistemi sayesinde inşaat, turizm, medya gibi sektörlerde çok hızlı büyüme sağlanmıştır. Türkiye’deki barter sistemi Avrupa’dan daha farklı biçimde işletmeyi barter sistemine üye yaptıktan sonra sadece aidat ve komisyon alıp elini eteğini çekmeyip destek vermeye devam ediyor. ABD’deki barter sisteminden de farklı olarak Türkiye’de borçlu işletmelere faiz uygulanmıyor.
Türkiye’de yoğun olarak 1990’lı yıllarda kullanılmaya başlanan barter sistemi; atıl kapasiteyi değerlendirmek, enflasyonun artışıyla paranın hızla değer kaybetmesi nedeniyle mal veya hizmeti hemen nakde çevirme amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. Hak ettiği ilgiyi hala göremeyen barter sistemi sınırlı sektörde ve ağırlıklı olarak KOBİ’ler tarafından kullanılmaktadır.
Barter ve Enflasyona Nasıl Etki Etmektedir?
Enflasyonist ortamlardan etkilenmemesi nedeniyle Barter’da, paraya olan ihtiyacın azalmasıyla para arzı ve enflasyon düşecektir. Bu, mal ve hizmetin doğrudan dolaşımından kaynaklanmaktadır.
Paranın değerini koruyamamasından kaynaklanan dezavantajların üstesinden gelen barter işletmelere ve ülke ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır.
Barter Pazarı Nedir?
Üye işletmelerin mal veya hizmet ihtiyaçlarına cevap verebilmek için Barter sistemiyle kurulan barter pazarı, barter sisteminin önemli unsurlarındandır. Arz ve talep edilen mal veya hizmeti bir araya getirerek oluşturulan barter pazarı sağlıklı bir sistemle işletilmeli, denetimi, kontrolü, iletişim hızı mükemmel biçimde sunulmalıdır.
Barter Şirketi Nedir?
Barter sistemi içinde işletici olan ve ticari bir amaçla kurulan barter şirketi, sistemin daha düzenli ve organize yürümesini hedef edinerek; üye işletmeleri sistemle ilgili olarak bilgilendirir, sistem içinde alış-veriş akışını sağlar, alıcı ve satıcıların hesabını tutar. Üye işletmeler arasında sağladığı iletişim gereği aracı kuruluş olarak görev yapar. Üye işletmelere sunduğu hizmet gereği arz ve talep oluşumlarını üyelere doğru ve hızlı biçimde ulaştırıp işlemlerin pratik bir şekilde gerçekleştirmesini sağlar.
Barter Brokerı Ne İş Yapar?
Broker, üye olan işletmelere barter şirketinin verdiği yetkiyle üyelik öncesinde ve sonrasında danışmanlık hizmeti veren uzman kişidir.
İşletmelerin barter sistemine arz ettiği mal ve hizmetler her zaman barter firması deposunda yer almaz. Genel itibarıyla bu mal ve hizmet işletmede bulunur. Barter firması yetkilisi bu mal ve hizmetin kalite kontrolünü yapar, havuzda değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine karar verir. Mal ve hizmete bir talep geldiğinde mal ve hizmeti arz eden işletmeden onay alır.
Barter Çeki Nedir?
Bildiğimiz çek kullanımında olduğu gibi gerçekleşen, barter sistemine üye işletmeler arasındaki alış-veriş işlemleri neticesinde bir ödeme yöntemi olarak işlemleri yürüten çektir. Alış yapan üye işletmenin imzalayıp kaşelediği evraktır. Tercihe göre TL cinsinden de kullanılabilir. Aslında barter çeki kavramı kanunlarda olmamasına rağmen konu karşı tarafın kabul etmesiyle bir ödeme aracı olarak kabul görmektedir.
Barter Kredisinin Fonksiyonu Nedir?
Barter çekini kullanan üye işletmenin yapabileceği alış-veriş işlemlerinin limitini ifade etmektedir. Üye işletmeler talep ettikleri mal veya hizmeti barter kredisiyle sistem üzerinden aldıktan sonra bedelini de kendi mal veya hizmetiyle ya da 12 ay sonra nakit olarak öder.
Barter kredisi kullanımıyla paranın maliyeti ortadan kalkmaktadır. Faizsiz kredi fırsatı sağlayan barter kredisi, üye işletmenin alım yapmasına rağmen hemen nakit ödeme yapmaya gerek duymadan, üyelik sözleşmesine dayanarak arz ettiği mal veya hizmetin sistem içinde satışıyla ödemenin tamamlanmasını sağlamaktadır. Bu fonksiyonu ile üye işletmelere çok verimli avantajlar sağlamaktadır.
Barter Satın Alma Kredisi Nasıl Kullanılır?
Üye işletmenin barter sisteminde satın alabileceği maksimum mal veya hizmet kredisidir. Bu maksimum seviye barter şirketi tarafından üye işletmeye göre ve işletmeye özel belirlenir. Üye işletmenin finansal gücü ve kapasitesi analiz edilerek tespit edilen bu tutarın, üye işletmeler için farklılık göstermesi normal bir durumdur.
Barter Sistemi Yıllık Üyelik Ücreti Niçin Alınır?
Barter sistemine üye işletmeler tarafından barter firmasının yaptığı ve sunduğu aracılık işlemlerine karşılık yıllık ödenen üyelik ücretidir. Barter firması ve üye işletme tarafından muhasebeleştirilmesi yapılarak vergilendiririlir.
Barter Komisyonu Nasıl Alınır?
Barter sistemine üye işletmelerin aldıkları ya da sattıkları her işlem için barter şirketine yaptığı ödeme oranıdır. Barter firması alıcı ve satıcı işletmeden tarafların sözleşmeyle belirlediği orandaki alacağını tahsil eder. Üyelik sözleşmesinde yazılı olarak belirlenen bu tutar, üyelik süresince sabit kalır, bu oran barter firmaları arasında değişiklik gösterebilir.
Barter Üyelik Sözleşmesi Nedir?
Barter sistemine üye adayı işletmenin, üye olma isteğiyle barter firmasının yaptığı inceleme, araştırma sonucunda üyeliğine onay vermesiyle barter sisteminde alış-veriş yapma imkanı sağlayan, hak ve sorumlulukları belirten, tarafların imzaladığı sözleşmedir.
Barter Talep Ve Arz Formu Niçin Kullanılır?
Arz formu, barter sistemine üye işletmenin barter sisteminde satabileceği mal veya hizmetini bildirdiği bilgilerin barter firması sisteminde yer almasını sağlayan formu ifade etmektedir. Talep formu da aynı şekilde üye işletmenin barter sisteminden almak istediği mal veya hizmeti bildirdiği formdur.
Barter Cari Hesap Ekstresi Fonksiyonu Nedir?
Üye işletmenin yaptığı alış-veriş işlemleri nedeniyle doğan borç ve alacağının, kredi limitinin takibi işlemlerinin detaylıca görülmesine imkan veren belgedir.
Barter Satış Provizyon Kodu nu Kim Verir?
Barter sisteminde alış-veriş yapmak isteyen üye işletmelerin satış öncesindeki ön onayı gibi görülebilir. Üye, Barter işlemlerinde yapacağı başvuru ile provizyon (Satış Yetki Onay Kodu) alma işlemini gerçekleştirebilir. Üye, provizyon talebinde bulunmadan önce mal veya hizmet satışında alıcı ve satıcı üye ile ayrıca sözleşme yaparak satışa ilişkin tüm esasları ve gerekli gördüğü şartları belirlemelidir. Üye, alıcıdan teslim alacağı Barter Çeki ve aralarında belgelerdeki imzaların kontrolünü yaptıktan sonra alıcı üyenin işlem miktarı kadar kredi limiti olup olmadığını inceler. Alıcının yeterli kredisinin olması durumunda satış onay kodu alıcı ve satıcı üyeye işletme tarafından verilen kod dur.
Barter İşlem Yapma Yetkisi Nasıl Alınır?
Barter şirketinin gerekli inceleme, araştırma ve analizinden geçen işletmeye barter sistemine üye olduğu için alış-veriş yapabilme hakkına sahip olduğunu gösteren yetkidir. Üyelik sözleşmesinin imzalanmasıyla sistemin üyesi haline gelen işletme alış-veriş yetkisine sahip olur.
Barter Üye İşlemleri Nasıl Yapılır?
Barter şirketi, önce barter sistemi ile çalışmak isteyen işletmeleri gerekli incelemelerden sonra üyeliğe kabul eder. Yıllık üyelik bedeli alıp imzalanan sözleşmeye ek olarak; üye işletmenin; vergi levhası, imza sirküleri, ticaret sicil gazetesi, ticaret odası faaliyet belgesi, onaylı bilanço, gelir tablosu, faaliyet tanıtım broşürü, kira kontratı, tapu fotokopisi, arz ve talep bildirim formu gibi belgeleri de isteyebilir. Böylece üye işletmeyle ilgili her türlü bilgiye sahip olur.
Barter Şirketi Neden Teminat Alır?
Barter şirketi, barter sistemi vasıtasıyla mal veya hizmet satın alan üye işletmelerin; satın aldığı mal veya hizmetlerle ilgili işlemden vazgeçmesi ya da her hangi bir şekilde yükümlülüklerini yerine getirmemesi riskine karşılık üye işletmelerden; para, teminat mektubu, hazine bonosu, devlet tahvili, gayrimenkulü teminat alır.
Barter şirketinin organize ettiği üye işletmelerin de mal ve hizmetleriyle katılarak oluşturduğu barter pazarında üye işletmeler arasında işlemleri belirleyen arz ve talep faktörüdür.
Üye işletmenin, satmak istediği mal veya hizmet bilgileri barter şirketinin satış listesine; almak istediği mal ve hizmet bilgileri de barter firmasının talep listesine barter şirketi tarafından kaydedilir. Bu bilgilere bakan üye işletmeler de arz ve talep bildirimleriyle işlemlerini başlatır.
Üstünde alıcı ve satıcı üye işletmelerin bilgileriyle gerçekleştirilen işlemin miktarının yer aldığı çekler kıymetli evrak olmadığı için arkası cirolanmaz. Üç nüsha olarak düzenlenen çeklerin; biri alıcıda, bir nüshası satıcıda, üçüncüsü de barter şirketinde kalır. Barter şirketi tarafından da borçlu ve alacaklı için açılan cari hesaba işlenir.
Barter sistemindeki işlem akışını özetlemekte fayda var: Mal veya hizmet alan üye işletme, belirlenen sürenin sonuna kadar borcunu sisteme mal veya hizmet satarak ödemek zorundadır. Bu süre barter şirketlerinde farklı olabilmekle beraber genellikle 365 gündür. Sürenin sonuna kadar barter sisteme mal veya hizmet satmayan veya satamayan üye işletme, almış olduğu mal veya hizmetin bedelini cari kur itibarıyla nakit olarak öder. Satıcı firma da alacağını, barter sisteminden mal veya hizmet olarak tahsil eder.
Barter Sisteminin Çeşitleri Nelerdir?
Retail Barter (Clearing)
Üye işletmeler ürün ve veya hizmet alış ve satış işlemlerinde genelikle dengeli hareket etmeyi tercih eder. Üye işletmeler, barter sisteminde alacaklı veya borçlu kalmak yerine sürekli olarak kendine verilen gelir tablosu sisteminde, cari hesap ekstresinde bakiyesini sıfır yapmaya çalışır. Bu tip barter hesaplarına Clearing Barter denir.
Kurumsal Barter (Corporate)
Bu tip barter çeşidinde ise proje bazlı barter işlemi tarafında barter şirketi de yer alır. Mal veya hizmetin alış-verişinin yapıldığı işlemler barter şirketinin denetiminde sonuçlandırılır.
Yatırım Destekleme (Barter Leasing)
Üye işletmeler alım yapması gereken durumlarda teminat vererek alım kredisi başvurusu yapar. Mal veya hizmetin alımını yaptığında barter sistemindeki hesabı haliyle borçlu duruma geçer. Üye işletme, 1 yıl içinde borcunu ürettiği mal veya hizmet olarak ödemekle yükümlüdür. Bu sistem barter da yatırım destekleme olarak adlandırılmaktadır.
Alacak Dengesini Sağlama (Barter Factoring)
Üye işletme, barter sistemi içerisinde alacaklı olduğu üye işletmelerin sattığı mal veya hizmete karşılık borcun ödemesini barter kapsamında kabul eder. Borçlu üye işletme ise sisteme üye olduktan sonra barter ortak pazarı içinde mal veya hizmet satışı yaparak alacaklı duruma geçer. Bu işlem üye işletmenin hesabına alacak olarak virman edilir. Alacaklı üye işletme böylece barter ile tahsilatını gerçekleştirmiş olur. Bundan sonra alacak bakiyesini istediği mal veya hizmeti satın alarak tahsilatını gerçekleştirip, bir alacak dengesi sağlamış olarak işlemi kapatabilir.
Borç Dengesini Sağlama
Üye işletme, piyasaya borçlarını ödemek için üye işletmelere barter siste içinde barter yoluyla ödemesini kabul ettirmelidir. Barter sistem kanalıyla mal veya hizmet satan alacaklı üye işletmenin karşısında barter kanalıyla mal veya hizmet satın alan borçlu üye işletme sisteme teminat verir. Barter sistemi, barter kredisi açtığında hesabı borçlu konuma geçer. Alacaklı üye veya üyeler, hesabındaki bakiyeyi, barter ortak pazarındaki arz edilen mal veya hizmetlerden alacaklı oldukları miktar kadar istedikleri mal ve hizmeti alarak kullanır. Borçlu üye işletme de 1 yıl içinde borcunu ürettiği mal veya hizmeti satarak kapatır.
Perakende barter
Üye işletmelerin barter sistemi içerisinde üye olduktan sonra, istedikleri mal veya hizmetleri arz veya talep ederek takas işlemini gerçekleştirmesidir.
Toptan barter
Barter sistemine üye işletmelerin genel olarak stoklarını eritmek, yeni üretim faaliyetlerinde kullanmayı planladıkları hammadde kaynaklarının finansmanını sağlamak için tercih edilen bir barter çeşididir.
Birbirlerinin mal ve hizmetleriyle ilgilenen üye işletme yöneticileri barterı doğrudan mal veya hizmet takasıyla özel bir işlem çeşidi olarak değerlendirir. Mal veya hizmetin üreticisi ve toptancısı stokta kalan mal ve hizmetini pazarda değerinin altında satmak istemez. Burada devreye giren barter şirketi, barter sistemi ile veya nakit olarak stoktaki bu mal veya hizmeti satın alarak tekrar pazarlamasını yapar.
Uluslararası Barter
1970’li yıllardan başlayarak mal veya hizmetini satma konusunda problem yaşayan ülkelerin kullandığı bir barter türüdür.
Uluslararası barter aynı zamanda anlaşmalı olduğu ülkelerde bulunan barter şirketlerinin üyeleriyle takas yapabilme imkanına sahiptir. Bu barter çeşidi; üye işletmelere dövizini ülkesinde ve kasasında tutma imkanı sağlıyor. Ayrıca üye işletmelere ihracattaki ürün yelpazesini genişletebilme, yeni pazarlara açılabilme, üretim kapasitelerini artırabilme gibi konularda katkılar sağlamaktadır.
Uluslararası barter genel itibarıyla maden ve tarımsal ürünlerde, üçlü ticaret, geri alım, dengeleme ve karşı alım şeklinde yapılabilmektedir.
Barter Sistemindeki Tarafların Rolleri Nedir?
Buraya kadar barter sisteminin anlattığımız yapısında, iki taraf yer almaktadır: Barter şirketi ve üye işletme. Barter sisteminin sorunsuz bir biçimde işleyebilmesi için her iki tarafın da belirli görev ve sorumlulukları vardır.
Barter Şirketinin Rolü Nedir?
Barter şirketi, kendileriyle yaptığı sözleşme şartları çerçevesinde oluşturulan ortak pazara girmelerine izin verdiği üye işletmelerin arz ve taleplerini bir araya getirerek sözleşmenin gerçekleşmesine aracılık eden taraftır.
Barter şirketleri, üye işletmeler arasında bir aracı kurum görevi üstlenerek barter işlemlerinin organizasyonunu gerçekleştirir. Barter sisteminin sağlıklı ve kesintisiz işlemesini temin eder. Hangi işletmelerin barter sistemine üye olabileceğine karar vermesi, üye işletmeler arasında gerçekleşen işlemlerde taraflar için açılan barter hesaplarında alacak ve borç kaydının girilmesi, işletmeler arasında bilgi alış-verişini sağlayacak bir iletişim sistemi kurarak üye işletmelerin birbirlerini takip etmesinin sağlanması barter şirketinin başlıca görevleri arasındadır.
Barter Sistemine Üye İşletmenin Rolü
Barter sistemi içinde sattığı veya satın aldığı mal veya hizmet bedelinin ödemesini ürettiği mal ve hizmet olarak kabul eden üyelerdir.Mevcut ekonomik sistem içinde bir şekilde mal veya hizmet üretiminde bulunan her işletme sisteme üye olabilir. Üye işletmeler belirli bir süre barter sisteminde kalabildiği gibi sadece bir işlem için de barter sistemine üye olabilir.
Barter Sisteminin Şartları Nelerdir?
Bir barter sistemine dahil olan üye işletmelerin barter yapabilme şartlarını da şu şekilde şöyle sıralayabiliriz: Barter ortak pazarında işlemin yazılı olarak satıcıya iletilmesi, Barter işleminde barter şirketince verilen barter çekinin kullanılması, Üye işletmelerin satışını yaptığı mal ve hizmetleriyle ilgili olarak barter şirketinden satış izni alması, Üye işletmelerin satışını yaptığı mal ve hizmetlerin bedelini nakit olarak istememesi ve nakit tahsil gerçekleştirmemesi, Barter ortak pazarındaki üye işletmenin, cari hesabı alacaklı konuma geçtiğinde, ihtiyaçlarını barter sistemi ile diğer üyelerden karşılayabilmesi, Barter ortak pazarındaki üye işletmelerin cari hesaplarını başkalarına devredememesi, Barter sistemiyle mal veya hizmetlerini satmak isteyen üye işletmenin cari hesabındaki tüm bakiyeyi nakit olarak ödediği taktirde siparişi reddedebilmesi.
Barter Sisteminin Avantajları Nelerdir?
Barter sistemini anlatırken faydalarından ve avantajlarından ara sıra bahsettik, altını çizdik. Şimdi bir bütün olarak barter sisteminin avantajlarını da şu şekilde sıralabiliriz:
-Barter sistemi yapısı nedeniyle ekonomideki dalgalanmalardan etkilenmediğinden üye işletmelere, ülke ekonomisine hatta küresel olarak Dünya ekonomisine çok önemli avantajlar sağlamaktadır.
-Pazarlama aracı olarak kullanıldığında barter sistemi; içindeki üye işletmelerle ile bilgi paylaşımı yapmak suretiyle üye işletmelerin ürettikleri mal ve hizmetlerle ilgili yeni arz ve taleplerini buluşturmaktadır.
-Barter sistemi üye işletmelere alternatif bir finansman kaynağı sağladığı için sistemin ve üye işletmelerin paraya ihtiyacı azaltmaktadır.
-Alınan ve satılan mal veya hizmet bedelinin ödemesinin aynı anda yapılmaması barter sistemini faizsiz alternatif olarak ön plana çıkarmaktadır.
-Barter sistemi, paraya ve faizsiz yönteme sahip olma özelliğiyle KOBİ’lerin finansman sorunlarının çözümünde önemli avantajlar sağlamaktadır.
-Barter sistemi içerisinde satış yapan üye işletmeler alacağını tahsil etmek için alıcı işletmeyi beklemek yerine barter sistemine, barter şirketi veya diğer üye işletmeler tarafından arz edilmiş ürün ve hizmetlerden satın alarak alacağını tahsil edebilme imkanına sahiptir.
-Barter sisteminde yapılan mal veya hizmet alış-verişiyle ilgili işlemlerin sorunsuz ve risksiz gerçekleştirilmesinde garantör barter şirketidir.
-Barter sistemi, atıl kapasitenin üretime geçmesi, stokların nakde çevrilmesi, yeni pazar ve müşteri bulunması, satış ve karlılığın artması konularında alternatifsiz bir finansman kaynağı olarak birçok fayda sağlar.
-Özellikleri nedeniyle enflasyona karşı işletmeleri koruyan barter sistemi bilinçli biçimde kullanıldığında işletmelere vazgeçemeyecekleri bir alternatif sunar.
- Barter sistemi; likitideyi garanti altına alma, düşük maliyetle finansman sağlama, uzun vadeli kredi satış ve satın alma maliyetlerinden tasarruf sağlama, rekabette üstünlük sağlama, ithalat ve ihracat kolaylığı, satış artışı, kâr artışı, stok fazlası ve atıl kapasiteyi değerlendirme fırsatı, alacak değerini koruma altına alması gibi avantajlar sunar.
Barter sistemi üyelerini rekabetin zararlarından korur. Barter sistemindeki üye işletmeler reel piyasalardan farklı olarak barter ortak pazarında aynı iş kolundan daha az işletmeyle rekabet edecek. Bu yöntem satışlarını kolaylaştırmanın yanında yeni pazar ve müşterilere ulaşmada üye işletmelere avantaj sağlayacaktır.
Barter sistemi, üye işletmelerin muhasebesinde gider gösterebilmesi icin uygun bir sistemdir. Üye işletmeler yüksek fiyattan mal alarak %2,5 civarında bir oran para ödeyerek %97,5’lik bir kısmını vergide gider göstermek suretiyle daha yüksek kâr elde edebilmektedir.
Yani bu şu demektir; barter sistemine üye işletmeler, piyasadan daha yüksek fiyatla barter sisteminden almış oldukları ürünlerin muhabeleştirmesinde, barter sistemindeki mahsuplaşma tarihine kadar aldığı miktarda mal ve hizmeti, kendi ürettiği mal ve hizmet ile ödediğinde, mal ve hizmeti almak için verdiği %2 – 5 arasındaki komisyon ve daha yüksek tutarla muhasebeleştirilebilmesiyle finansman giderleri ve vergi matrahı hesaplamasında kazanç sağlamaktadır.
Küçük notlarla konuyu biraz daha açmakta yarar var: Barter sistemi sayesinde üye işletmeler tam olarak kullanamadıkları kapasitelerini barter sisteminde bulduğu pazarla değerlendirip üretim için ihtiyaç duyduğu finansman desteğini sağlayabilir.
Barter sisteminde alınan mal veya hizmetin bedeli ürettiği mal ve hizmetle ödenebileceği için üye işletme satış arttırmak için kullanacağı işletme sermayesini barter sisteminden sağlayabilir.
Üye işletmeler, barter sistemine olan borçlarına karşılık nakit para yerine ürettiği mal ve hizmet arz ederek hem mal veya hizmetini satacak hem de borcunu ödemiş olacak.
Barter sistemi, her sektörde farklı sonuçlar göstermekle birlikte bir yıl süreyle kullanan üye işletmelerin satışlarında %20-65 arasında bir oran kadar artış göstermektedir.
Barter sisteminde nakit kullanılmadığı için üye işletmeler finansman ihtiyacını kredi çekmeden, faiz yüküne katlanmadan sağlayabileceği için maliyeti faiz yükü kadar azalacaktır.
Barter sisteminde mal veya hizmet satışı yapan üye işletme, satışını yaptığı mal veya hizmetin kâr marjı kadar ucuz alım yapmış olacaktır.
Barter sistemi sahip olduğu fonksiyon gereği barter sistemine mal ve hizmet arz etmiş üye işletme, satışı öncesi alıcı üye işletmenin barter sistemindeki bakiyesini kontrol edebilecek, ona göre satış onayı verecek, böylece sattığı mal veya hizmetler için tahsilat garantisi sağlamış olacaktır.
Bunun yanında alacağın garantisi barter şirketi tarafından sağlanacak, ayrıca satış yapan üye işletme alacağını barter sistemindeki diğer mal ve hizmetleri satın alarak tahsil edebilme imkanını değerlendirebilecektir.
Barter sistemine arz ettiği mal veya hizmet vasıtasıyla ödeme yapacak üye işletme bunun için bir süreye sahip olduğundan barter sistemiyle faizsiz kredi kullanma imkânı sağlayacaktır.
Barter sistemine üye işletmeler 12 ay vade ile % 0 faizli TL veya döviz cinsi mal veya hizmet kredisi kullanabilecektir. Finansman ihtiyacına ucuz bir çözüm getiren barter sistemi aynı zamanda nakit para problemine de alternatif bir çözüm sağlamaktadır.
Barter sisteminin aracılık fonksiyonunu kullanan üye işletme daha maliyetli olarak ulaşabileceği müşterilere pratik bir yolla ulaşmış olacaktır. Böylece pazarın yapısı hakkında bilgi edinme fırsatını yakalayıp, sistemdeki arz ve taleplere göre daha sağlıklı, verimli ve karlı bir rota çizebilecektir. Bu bilgi borsasıyla rakiplerinin yüksek maliyetlerle elde ettiği bilgilere maliyetsiz kavuşacak üye işlemeler kendine ve ülke ekonomisine önemli faydalar sağlayacak.
Barter sistemine üye işletmeler, barter sistemindeki bilgi alış-verişi sayesinde yurt dışı piyasalarda işlem yapabilecek, oradaki üye işletmelerle iletişime geçebilecek, barter sistemi dışında bu işlemi yapmak istediğinde katlanacağı pazarlama, araştırma maliyet ve faaliyetlerine gerek duymayacak. Barter sistemi bu özelliğiyle dış ticaret yapmak isteyen üye işletmeler için cazip bir yöntem haline gelmektedir.
Barter sisteminden mal veya hizmet alan üye işletme karşılığında ürettiği mal ve hizmet vereceği için denge sağlanacaktır.
Barter Sisteminin Dezavantajı Var mı?
Ayrıntılarıyla açıkladığımız barter sisteminde yaşanabilecek dezavantajları da belirtmekte fayda var:
Barter sistemine arz edilen mal veya hizmete karşılık talep edilen mal veya hizmet barter sisteminde yoksa barter sistemin dışından tedarik edildiğinde fiyat ve kalite konusunda sorunlar yaşanabilir.
Barter ortak pazarında mal veya hizmet alıcısının sayıca az olabildiği durumlarda üye işletmeler, mal veya hizmetlerini piyasa fiyatının altında satmak zorunda kalabilir.
Barter sisteminden yapılan mal veya hizmet talebi, barter sistemine arz edilen mal veya hizmet sayısına göre daha fazla olduğunda barter sisteminde arz ve talep dengesizliği oluşabilir.
Barter sistemi ilerleyen zaman içinde üye işletmelerin birbirlerine bağlılığını arttırdığında üye işletmeler yalnızca sistemdeki üye işletmelerle alış-veriş yapmak durumunda kalabilir.
Barter şirketinin aidat ve komisyonları nakit alması da satılan mal veya hizmetin bedelini henüz tahsil etmemiş üye işletmeler açısından satış miktarının yüksek olduğu durumlarda sıkıntı oluşturmaktadır.
Barter Organizasyonun Yapısı Nasıldır?
Barter şirketlerindeki ana organizasyon yapısı anonim şirket ve limited şirketlerde olduğu şekilde işlemektedir. Barter şirketi sermaye şirketi şeklinde kurulmak zorunda olmadığı gibi yönetim kurulu, genel müdürlük ve bağlı bazı hizmet müdürlükleri de organizasyon içinde yer alabilmektedir.
Barter sistemine üye işletmelerin mal veya hizmetlerinin arz ve talepleri inceleyen; operasyon, pazarlama, yurt içi ve yurt dışı işleri yürüten müdürlükler görülmektedir.
Barter Sözleşmesi’nde Neler Olmalıdır?
Barter sisteminin kurulduğu, barter şirketinin, mal veya hizmet arz ve talep eden üye işletmeler arasındaki işleyişi belirleyen, hak ve sorumlulukları açıklayan ve taraflara garantör olan barter sözleşmesinin içeriğinde neler olmalıdır?
-Barter sisteminde mal veya hizmet arz eden üye işletmenin doğacak alacağının barter havuzunda satışa sunulmuş herhangi bir mal veya hizmetle karşılık bulamaması durumunda, alacağın tahsil edilebilme garantisi yer almalıdır.
-Barter sistemine üye işletmeler mal veya hizmet arzından doğan alacaklarının barter işlemiyle tahsil edilmesi durumunda ya da nakit olarak tahsil edilmesi gereken durumlarla ilgili barter şirketine vereceği vekaletle birlikte oluşan alacaklarını barter şirketine temlik etmesiyle ilgili ayrıntılar yer almalıdır.
-Barter sisteme takılan üye işletmenin barter şirketine ödeyeceği yıllık aidat ve komisyon oranları yer almalıdır.
-Yurtdışı barter şirketleri ve üye işletmeleriyle yapılması muhtemel barter işlemleriyle ilgili şartlar yer almalıdır.
-Barter sisteminin kurulduğu, barter şirketinin, mal veya hizmet arz ve talep eden üye işletmeler arasında imzalanan bu sözleşmenin süresinin ne kadar olduğu, sona ermesine veya nasıl yenileneceğiyle ilgili hükümler yer almalıdır.
-Barter sistemine üye işletmenin barter sözleşmesinden doğan veya doğması muhtemel borcunu ödeyemediği durumlarda yerine getirilemeyen ödeme için borçlu üye işletmeyle birlikte müteselsil kefiller, isim ve imzaları yer almalıdır.
-Barter sisteminde üyelik sözleşmesi imzalayan üye işletmenin, barter şirketiyle ilişkisi üyelik sözleşmesinin içeriğiyle sınırlandırılacaktır. Barter sistemine üye işletmenin sistemdeki diğer barter sistemi üyeleriyle ilişkisi alış – verişin yanında, temlik, süre karşılığı erişim veya tipik sözleşmeler imzalayarak oluşturdukları münferit barter işlem protokollerinde ise hak ve borçların tabii olarak alıcı ve satıcı firmalar arasında doğmasıyla ilgili hükümler yer almalıdır.
Barter Sisteminin KOBİ’ler İçin Önemi Nedir?
Barter sistemi bütün sektörler için alternatif bir ticaret ve finansman yöntemi olmasına rağmen özelikle KOBİ’ler için çok cazip bir uygulamadır.
KOBİ’lerin çözmekte en çok sıkıntı çektiği problemlerin başında finansman sıkıntısı gelmektedir. KOBİ’ler finansman sıkıntısını barter sistemiyle aşabilecek ve barter sistemini kullandığında nakite duyacağı ihtiyaç azalacaktır.
Barter sisteminde işlem yapan KOBİ’ler çok daha farklı ve çeşitli kitlelere daha çabuk ulaşabilecek, büyümelerine sürekli artan bir hız kazandırabilecektir.
KOBİ’ler kredi maliyetlerinden kurtulurken, personellerine sağlayacağı eğitim ve dış pazarlara açılma konusunda pek çok fırsata barter sistemi sayesinde kavuşacaktır.
KOBİ‟ler uygun finansman yöntemi barter sistemiyle üretim için ihtiyaç duyacağı hammadde ve yardımcı malzemelerle genel giderleri barter havuzundan sağlayabilecek.
KOBİ’ler stoğu elde tutup barter pazarına arz ederek satış sağlarken mal ve hizmetler için fiyat düşürmekten vazgeçip riskli satışların önüne geçecektir.
Öz kaynaklarının teminat vermede yetersiz kalması sorununu barter sistemine kendi ürettiği mal ve hizmeti sunarak aşılabilmesi barter sisteminin KOBİ’ler için çok uygun olmasında önemli bir faktördür.
Barterın Turizm İçin Önemi Nedir?
KOBİ’ler gibi barter sisteminin büyük avantajlar sağladığı sektörlerden biri de turizmdir. Çok çeşitli sektörle birlikteliği olan, aktif bir alış-veriş ilişkisi bulunan turizm sektörü barter sistemine bir çok hizmet sunarken barter sisteminin havuzundan çok çeşitli faydalar sağlayabilmektedir.
İnşaat Sektörü İçin Barter Ne Anlam Taşımaktadır?
Barter sistemini aslında sürekli uygulayan, işleyişini ve ilerleyişini barter sistemiyle gerçekleştiren bir diğer sektör de inşaattır. İnşaat işletmeleri barter sistemine elindeki daire, kat, müstakil gibi yapıları sunarken inşaat malzemeleri başta olmak üzere ihtiyacı olan çok çeşitli mal veya hizmeti barter havuzundan tedarik etmektedir.
İnşaat işletmelerinin barter sistemine sunduğu dairelerden pek çok üye işletme çok çeşitli amaçla faydalanabilmektedir. Elektrik tesisatı, temizlik hizmetleri, dekorasyon, iç ve dış mimarlık hizmetleri, nakliye, sigorta, işletmeleri ihtiyaçlarını barter havuzundan karşılayabilmektedir.